11 Nisan 1980 tarihinde Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (United Nations Commission on International Trade Law, UNCITRAL)’nun merkezi olan Viyana’da Uluslararası Mal Satımı Sözleşmeleri Hakkında BM Konferansı (UN Conference on Contracts for the International Sale of Goods, CISG) toplanmış ve Viyana Satım Sözleşmesi (CISG) kabul edilmiştir.

Türkiye ise CISG’ye 2 Nisan 2009 tarihinde katılmış, Sözleşme 07.04.2010 tarih 27545 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış ve 1 Ağustos 2011 tarihinde de yürürlüğe girmiştir.

CISG’nin amacı, uluslararası mal satışına ilişkin sözleşmeler için yeknesak, modern ve adil bir rejim sağlamaktır. CISG’de esas, tarafların irade özgürlüğü ve sözleşmenin uygulanabilir olmasıdır. CISG hükümlerinde, antlaşmanın mümkün olduğunda uygulanabilir olması kapsamında, işyerleri farklı akit devletlerde olan taraflar arasında gerçekleşen mal satımı sözleşmelerinin aksi kararlaştırılmadıkça CISG’ye tabi tutulması ve akit devletlerden olmayan tarafların da aralarındaki satım sözleşmelerinde CISG’nin uygulanabileceği kararlaştırılmıştır.

CISG, işyerleri farklı akit devletlerde olan taraflar arasında mal satımına ilişkin olarak imzalanan sözleşmelerdeki alıcı ve satıcının hak ve yükümlülüklerini düzenlemektedir.

Sözleşmenin içeriği şu şekildedir:

·       Uygulama alanı ve genel hükümler

·       Sözleşmenin kurulması

·       Malların satımı

§  Genel hükümler

§  Satıcının yükümlülükleri

1.     Malların teslimi ve belgelerin verilmesi

2.     Malların sözleşmeye uygunluğu ve üçüncü taraf hak talepleri

3.     Sözleşmenin satıcı tarafından ihlalinde alıcının sahip olduğu hukuki imkanlar

§  Alıcının yükümlülükleri

1.     Bedelin ödenmesi

2.     Teslim alma

3.     Sözleşmenin alıcı tarafından ihlali

§  Hasarın intikali

§  Satıcının ve alıcının yükümlülüklerine ilişkin ortak hükümler

1.     Öne alınmış aykırılıklar art arda teslimli sözleşmeler

2.     Tazminat

3.     Faiz

4.     Sorumluluktan kurtulma

5.     Sözleşmenin ortadan kaldırılmasının sonuçları

6.     Malın muhafazası

·       Son hükümler

CISG’de satış sözleşmesinin tanımı yapılmamakla birlikte, 3’üncü madde gereğince imal edilecek veya üretilecek malların teminine ilişkin sözleşmeler satım sözleşmesi sayılmaktadır. Hizmet satımına ilişkin sözleşmeler ve üretici ile son tüketici arasındaki ilişki ise CISG’de düzenlenmemektedir.

Sözleşmenin uygulanmayacağı haller 2’nci maddede yer almaktadır:

·       Kişisel veya ailevi ihtiyaç veya ev ihtiyacı için mal alınması; meğerki satıcı, sözleşmenin akdi sırasında veya öncesinde, malların böyle bir kullanım için alındıklarını bilmesin ve bilmesi gerekmesin;

·       Açık artırma yoluyla yapılan satımlar;

·       Cebri icra veya diğer kanun gereği yapılan satımlar;

·       Menkul kıymet, kambiyo senedi ve para;

·       Gemi, tekne, hava yastıklı taşıt veya hava taşıtı satımı;

·       Elektrik satımı.

Viyana Satım Sözleşmesine Nisan 2021 itibariyle 94 ülke taraftır.

Mal satım sözleşmelerinde uygulanacak olan hukukun açıkça belirtilmemiş olması, CISG kapsamındaki hususlara ilişkin sözleşmede boşluk olması veya belirlenen hukuk kapsamında sözleşme imzalayan ülkenin CISG taraf ülkelerinden biri olması durumunda CISG hükümleri kural olarak iç hukuk hâkimi tarafından uygulanmak zorundadır. CISG kurallarının uygulanabilmesi için sözleşmede ilgili kuralın aksinin düzenlenmemiş veya hiç düzenlenmemiş olması gerekmektedir. Bu sebeple mal satım sözleşmelerinin hangi kurallara bağlı olduğu açıkça belirtilmelidir.

CISG’nin uygulama alanı dışında konular 4, 5 ve 6’ncı maddelerde düzenlenmiştir. Sözleşmenin 4’üncü maddesine göre, aksine bir düzenleme bulunmadığı sürece sözleşmenin veya sözleşmenin hükümlerinin veya teamüllerin geçerliliği ve sözleşmenin, satılan malların mülkiyeti üzerindeki olası etkileri uygulama alanı dışındadır. 5’inci maddeye göre, satıcının, malların bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına sebep olmasından kaynaklanan sorumluluğuna uygulanmamaktadır. 6’ncı maddeye göre ise, taraflar CISG’nin uygulanmamasına karar verebilmekle birlikte 12. madde saklı kalmak şartıyla, hükümlerine istisna getirebilir veya hükümlerinin doğurabileceği etkileri değiştirebilmektedir.

CISG’nin 31’inci maddesi teslim yükümlülüğü ve teslim yerini düzenlemektedir. Bu maddeye göre, eğer satım sözleşmesi malların taşınmasını gerektiriyorsa satıcı malları bir taşıyıcıya vermekle yükümlüdür. Satım sözleşmesine göre malların taşınmasını gerektirmiyorsa satıcı malları alıcının tasarrufuna hazır etmek durumundadır. Eğer mallar başka bir yerde üretilecek veya malların belirli bir yerden alınması gerekiyorsa mallar alıcının tasarrufu için uygun bir yere bırakılarak teslim şartları yerine getirilmiş olur.

CISG’nin 33’üncü maddesinde malların teslim zamanını düzenlenmektedir. Ayrıca, taşımaya ilişkin belgeler satıcı tarafından düzenlenmeli ve CISG Madde 32’ye göre alıcıya bildirim yapılmalıdır. Sigorta ve taşıma masrafları için ise CISG’de bir düzenleme bulunmamaktadır.

CISG’nin 35’inci maddesinde malların sözleşmeye uygun teslimini düzenlemektedir. Aksi belirtilmediği takdirde, mallar ancak aşağıdaki hallerde sözleşmeye uygun sayılırlar:

·       Aynı türden malların mutat olarak tahsis edildiği kullanım amacına uygun iseler;

·       Koşullardan, alıcının, satıcının bilgisine ve değerlendirmesine güvenmediği veya güvenmesinin makul olmadığı anlaşılmadığı takdirde sözleşmenin kurulması esnasında açıkça veya zımnen satıcıya bildirilen her türlü özel kullanım amacına uygun iseler;

·       Satıcının alıcıya örnek veya model olarak sunduğu malların kalitesine sahip iseler

·       İlgili türden mallar için mutat sayılan şekilde veya böyle mutat bir şeklin var olmadığı hallerde, malın muhafazası ve korunmasına uygun olan şekilde paketlenmiş iseler.

66’ncı maddeye göre risk alıcıya geçtikten sonra malın ziya veya zararı, satıcının bir fiili veya ihmalinden kaynaklanmadıkça, alıcıyı bedeli ödeme yükümlülüğünden kurtarmaz.

Madde 67’ye göre ise, malların taşınması gerekiyorsa ve satıcı malları belirli bir yerde vermeye mecbur değil ise hasar ilk taşıyıcıya vermekle alıcı sorumluluğuna geçer. Satıcı malları belirli yerde vermeye mecbur ise hasar ancak malların belirli yere bırakılmasıyla alıcıya geçer. Ayrıca, bu kuralın uygulanması için malların ayırt edilmesi yani çeşit borcuna konu olması gerekmektedir.

CISG’nin bir yedek hukuk kuralları bütünü olması sebebiyle CISG hükümlerinden farklı olarak taraflarca kararlaştırılmış hükümler geçerli olmaktadır. Mal satımı sözleşmelerinde bazı hükümlerin CISG’ye aykırı şekilde düzenlenmiş olması yeknesak bir kurala bağlı olmaya engel olarak karışıklıklara yol açabilmektedir. Taraf ülkelerin iç hukuklarındaki ilgili kanunların CISG ile uyumlaştırılması bu karışıklıkların önüne geçmekte faydalı olabilir.

Tüm dünyadaki ithalatçı ve ihracatçılara doğrudan ulaşmak TradeAtlas ile çok kolay! TradeAtlas, dünyada yer alan 230’dan fazla ülkede 17 milyon ithalatçı firmaya ait 1,5 milyar konşimento ve sevkiyat detayı verisini barındıran, global bir ithalatçı ve ihracatçı arama motorudur. TradeAtlas, global ticaretin daha önemli bir parçası olma yolunda adımlar atmanıza eşlik etmek üzere yanınızda! Dijitalleşen dünyanın gerisinde kalmayıp global ekosistemin bir parçası olmak için buraya tıklayarak ücretsiz kaydolabilir ve arama yapabilirsiniz.